Wat maakt deze historische Chinese scheerkist bijzonder?

In het depot van het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen staat een prachtig beschilderd Chinees scheerkistje, waar een bloederig verhaal aan zit. Niet over een mislukte scheerbeurt, maar over de Chinese bokseropstand en een gruwelijke marteldood.

Deze scheerkist was van Ferdinand Hamer, die op 21 augustus 1840 wordt geboren in Nijmegen. Op zijn twaalfde jaar is hij misdienaar in de Nijmeegse Molenstraatkerk en hij heeft een droom: hij wil priester worden. Dat lukt de kruidenierszoon en in 1864 draagt hij zijn eerste heilige mis op in zijn vertrouwde Molenstraatkerk.

Maar de jonge Ferdinand blijft niet in Nijmegen. Hij voelt een roeping en in 1865 vertrekt hij samen met drie bevriende Vlaamse priesters als missionaris naar China om daar het katholieke geloof te verspreiden onder arme boeren. Hij komt terecht in Binnen-Mongolië, een groot gebied ten noorden van China, waar hij vol goede moed begint hij aan zijn heilige missie in het onherbergzame land. Te paard trekt hij rond, hij bekeert, doopt, staat zieken en stervenden bij, hoort biecht, zegent en draagt missen op. Zijn orde, de scheutisten, sticht weeshuizen en klinieken. Ze proberen de arme boeren te helpen.

Veel van zijn mede-priesters sterven door kou, ziekte of ondervoeding. Maar Ferdinand Hamer overleeft het allemaal en al snel groeit hij uit tot leider van de missie in China. In 1878 -hij is dan 38 jaar- wordt hij door de paus zelfs benoemd tot bisschop van Midden-Mongolië. Best bijzonder voor een eenvoudige Nijmeegse winkelierszoon.

Nijmegen is dan ook trots op zijn 'Doorluchtigen Zoon.' In mei 1890 bezoekt Ferdinand Hamer nog één keer zijn geboortestad Nijmegen, om er te genezen van hardnekkige maagklachten. Hij wordt er feestelijk onthaald met een serenade en een optocht met fakkels, Chinese ballonnen en vaandels. De straten staan vol met mensen. Familie en vrienden proberen Ferdinand ervan te overtuigen om in Nederland te blijven, maar hij is onvermurwbaar: "Een missionaris, evenals een trouw strijder, sterft op het veld van eer." En dus neemt hij op 11 maart 1891, genezen een aangesterkt, voorgoed afscheid van Nijmegen en keert hij terug naar het verre oosten.

Ferdinand was heel geliefd onder Chinese christenen en waarschijnlijk heeft hij de bijzondere beschilderde scheerkist van een van hen cadeau gekregen. De vraag is of hij hem ooit gebruikt heeft, want bisschop Hamer had een lange baard, zo is te zien op foto's. Maar misschien heeft hij zijn snor weleens bijgepunt in de spiegel. Hoe dan ook, de kist wordt nu zorgvuldig bewaard in het Katholiek Documentatie Centrum.

Met Ferdinand Hamer liep het minder goed af. In 1899 brak in China de Bokseropstand uit. Chinezen kwamen in opstand tegen de imperialistische invloed van het westen in China en dus ook tegen het christendom, dat werd gezien als een bedreiging voor de Chinese cultuur. Ook bisschop Hamer werd in 1900 gevangen genomen door de opstandelingen en stierf uiteindelijk een gruwelijke marteldood, hij is ondersteboven hangend aan een driepoot in brand gestoken.

Nijmegen richtte twee jaar na zijn dood een monument op voor Ferdinand Hamer. Het standbeeld van de bisschop staat in de Bisschop Hamerstraat, bij het Keizer Karelplein.